Peterselie
Peterselie is eigenlijk geen groente, maar een kruid. Ze heeft een frisse kruidige smaak die bijna overal bij past. Vandaar waarschijnlijk dat ze ook zo heel veel gebruikt wordt; in soepen, sauzen, marinades, koude schotels, garnering, etc.
Heel vaak worden Peterselie en Selderij door elkaar gehaald. Terwijl Peterselie uit de winkel toch erg gemakkelijk te herkennen is aan het zeer krullerige donkergroene blad met frisse geur. Selderij heeft lichter blad, niet gekruld maar plat en bij kneuzing een opvallend kruidig en warm aroma dat direct aan erwtensoep doet denken (bij mij althans
De foto rechtsboven is dan ook erg verwarrend: dat is dan wel een peterselie; met lichter groen blad dan de Krulpeterselie en ook niet gekruld maar ‘plat’. Platte peterselie (de Cultivar hierboven heet Gigante d’Italia) heeft een veel meer uitgesproken smaak dan krulpeterselie. En dan kan ik me ook voorstellen dat je selderij en (platte) peterselie met elkaar verward want die lijken best veel op elkaar. Toch moet je ze makkelijk uit elkaar kunnen houden, kwestie van het blad iets kneuzen en dan ruiken, de geur is een wereld van verschil.
Er wordt wel eens gezegd dat je krulpeterselie gebruikt voor garnering en platte peterselie voor de smaak. Platte peterselie wordt steeds vaker gebruikt in professionele keukens.
Teelt
Peterselie groeit voortdurend aan; mits je het hart van de plant intact laat, kun je er van blijven plukken. In de lente gezaaid levert ze peterselieblad tot de winter. Indien je haar in de winter een beetje beschermt tegen de vorst, kan ook in de winter nog geoogst worden. Om in de winter nog volop te oogsten, kun je in augustus zaaien en de planten in de platte bak of koude kas (of in huis) laten overwinteren, voor oogst in de winter en de vroege lente.
Zelf zet ik meestal 2 planten in een jaar, en 1 van die 2 planten schep ik met flink wat grond aan de wortel in oktober uit de grond en kuil haar zo in in de kas. Water geven en dan groeit ze daar gewoon verder. Omdat er in de kas toch minder vorst is (zeker op zonnige dagen, en de grond bevriest minder snel in de kas) kun je dan de hele winter nog verse peterselie plukken. In april (als de nieuwe peterselie buiten is geplant) haal ik de oude peterselie uit de grond in de kas en gaat ze op de composthoop.
Rassen
Zoals gezegd zijn er twee types:
- platte peterselie (gladbladig): aromatischer en sterker van smaak
- krulpeterselie: wat minder aromatisch (al is dat uiteraard ook nog wel een beetje afhankelijk van de Cultivar), maar wel mooier, en daardoor vaker gebruikt voor garnering
Daarnaast is er ook nog de wortelpeterselie. Je kunt daar de hele zomer en herfst de bladeren van oogsten (als je uiteraard maar wel voldoende blad laat zitten voor de groei). En in de herfst rooi je dan de ondergrondse knolletjes. Deze knolletjes schil je en je kunt ze dan in soepen, stoofschotels, etc. mee laten koken: ze hebben een sterke peterseliesmaak. Maar bedenk wel dat de knolletjes niet als een groente eetbaar zijn; je gebruikt ze dus in een gerecht, en je haalt het knolletje, als ze eenmaal haar smaak heeft afgegeven, uit het gerecht.
Zelf ga ik, na jaren van afwezigheid, in 2013 weer eens wortelpeterselie kweken, toch wel weer eens leuk, al weet ik zeker dat de platte peterselie die ik ook weer teel, het meest gebruikt gaat worden in de keuken.
Standplaats en bemesting
Peterselie groeit op alle soorten gronden, mits ze maar vochthoudend is. Peterselie houdt niet zo van zon, ze groeit dan niet zo goed, het blad verkleurt. etc. We planten haar hier altijd in halfschaduw, en in combinatie met de voedzame vochtvasthoudende klei en wat voeding doet ze het hier altijd erg goed; uitbundige groei en dus ook veel oogst, vaak tot in januari van het nieuwe jaar (uiteraard afhankelijk van de temperatuur).
Ze is niet veeleisend qua voeding; hier krijgt ze wat oude stalmest of compost in de winter onder de grond en we geven nog een handje koemestkorrels in het voorjaar. Ik heb ergens gelezen dat ze niet graag voor of na worteltjes, selderij, kervel en knolvenkel wordt geteeld, maar daar heb ik zelf geen ervaring mee omdat we in het vroege voorjaar peterselie zaaien en dat tot het einde van het jaar gebruiken (we gebruiken dus geen voor- of nateelt).
Zaaitabel, planten, oogsten en plantafstand
Opkweek
Peterselie kiemt erg traag, de kieming kan wel 3 tot 4 weken duren. Zelf heb ik jarenlang peterselie in de koude kas gezaaid, rond eind januari. Dat gaat prima maar het kiemen duurt dan inderdaad wel 4 weken. Een paar jaar geleden de tip gekregen om de zaden eerst 24 uur te weken warm maar niet heet water en daarna binnenshuis te zaaien. Dit gaat ook heel goed en de zaden kiemen dan vaak al binnen 2 weken.
Als je deze 2e methode wilt gebruiken moet je er wel rekening mee houden dat je de zaailingen moet afharden voor je ze kunt planten (de overgang van een warm huis naar de nog erg koude grond begin maart is te groot – zet de zaailingen eerst een week of 2 overdag buiten en in de nacht binnen, of zet ze een week of 2 in de platte bak of koude kas om af te harden).
Teeltzorgen
Er zijn geen bijzondere teeltzorgen. Geef vooral de jonge planten voldoende vocht want peterselie houdt van een vochtige en niet te warme (en ook niet te zonnige) standplaats.
Oogst/bewaren
Pluk stengels en blad wanneer je wilt, laat het hart van de plant intact voor constante hergroei. Krulpeterselie bewaart iets langer en beter dan platte peterselie, bewaar beiden in een stuk (keuken)papier in de koelkast. Zelf vries ik peterselie ook in; fijngesneden in kleine zakjes. De structuur gaat dan wel verloren maar zeker om mee te laten trekken in soepen en sauzen gaat nog prima. Het is ook handig om peterselie fijn te snijden, met wat water te mengen, en dat dan in een ijsblokjesvorm in te vriezen; als je bijvoorbeeld soep maakt kun je dan een ‘ijsblokje peterselie’ toevoegen.
Zaadteelt
Peterselie is tweejarig (hoewel ze in bijvoorbeeld droge warme zomer ook wel eens in het eerste jaar al kan doorschieten, heeft wellicht ook met de Cultivar te maken). Pluk de hele zomer en herfst gewoon het blad van de planten maar zorg ook dat ze wel goed kan groeien, dus pluk niet teveel. Bescherm haar in de winter wat tegen vorst (met bijvoorbeeld stro, vliesdoek, etc.).
In het voorjaar zal de plant weer uit gaan lopen en uiteindelijk gaan bloeien met groenwitte schermbloemen. Je kunt de zaden dan in de nazomer oogsten, als ze donkergroen-bruinachtig en droog zijn. Het zelf zaden oogsten van peterselie gaat op zich prima, maar het is dus wel een langdurige kwestie.
____________________________________________________
Recepten met Peterselie
Salsa Verde (barbecue/sauzen, 8 personen)
herkomst recept: ?
- 1 grote teen knoflook, geperst
- 1 eetlepel fijngehakte kappertjes
- 1 eetlepel fijngesneden augurkjes
- 1 finke hand munt, fijngehakt
- 6 ansjovisjes uit blik, fijngesneden
- 2 flinke handen peterselie, fijngehakt
- 1 flinke hand basilicum, fijngesneden
- 1 eetlepel dijon mosterd
- 8 eetlepels extra vierge olijfolie
- zout en peper naar smaak
Hak eerst alle kruiden, augurkjes, kappertjes, etc. fijn en meng dit. Voeg dan ansjovis, olijfolie en mosterd toe en meng dit goed. Even proeven (want de ansjovis maakt het al hartig), en maak vervolgens op smaak met zout en peper.