http://www.ecodorpbrabant.nl/html/wat-willen-wij/ontwerp/permacultuur/Z0-Wormenbak.php

Permacultuurtip-Wormenbak

Een wormenbak is een ideale methode om keukenafval te recyclen tot een rijke donkere, naar bosgrond ruikende grond of bodemverbeteraar. Het grote voordeel van wormencompost is dat men hem zowel binnen- als buitenshuis kan maken. Zo kunnen ook mensen die op een appartement wonen hun groente- en fruitafval composteren.

Een wormenbak is te koop, bijvoorbeeld via de site http://www.wormery.nl/wormenbakken.phpvoor een prijs van circa € 70,-. Je kunt een wormenbak echter ook zelf maken. Hieronder een handleiding.

Een wormenbak maken

Een makkelijke methode is het stapelen van twee emmers of plastic bakken in elkaar. De onderste bak laat je zoals hij is, maar de bovenste bak moet in de bodem gaten hebben. Maak deze gaatjes met een zo klein mogelijk boortje, zodat de wormen er niet door kunnen vallen. Er moet ruimte zitten tussen de twee bodems voor de opvang van vocht. Dit kun je bewerkstelligen door er bijvoorbeeld een steen tussen te leggen.

Een wormenbak opstarten

Voor een wormenbak heb je mestwormen nodig, ofwel de 'Eisenia Foetida'. Dit zijn rode wormen die met name van compost leven. Je vindt ze in oude paardenmest of als aas bij je lokale vishandel. De gewone regenworm is niet geschikt als compostworm. Je hebt ongeveer een halve kilo nodig om je wormenbak op te starten. Binnen enkele weken heb je al tientallen kinderwormpjes.

In de bovenste bak maak je een voedingsbodem aan voor je wormen. Begin met stro, gescheurde kranten en wat aarde, en bouw dit verder op met organisch afval en papier. Zorg dat het geheel vochtig is, maar zeker niet te nat. De meest voorkomende reden voor het mislukken van een wormenbak is te veel vocht. Daar krijg je ook vliegjes van. Je wilt de vochtigheid van een uitgeknepen spons benaderen.

Bovenop je voedingsbodem plaats je de compostwormen en de eerste laag groente- en fruitafval (in niet te grote stukken). De binnenemmer hoeft niet per se afgedekt te worden, maar het is verstandig om een ietwat vochtig krantje op de compost te leggen. Wormen houden niet van licht en zullen ervoor kiezen bedekt te blijven. (Een goede manier om je wormen de grond in te krijgen als je ze in de bak introduceert, is door er een lamp boven te hangen). De wormen hebben nu enkele weken de kans om zich te nestelen en aan te passen aan hun nieuwe omgeving. Je controleert enkel of de wormen actief blijven en overal verspreid zitten. Het keukenafval ondergaat in die periode een eerste aanval van bacteriën in de wormenbak. Na een drietal weken, wanneer de wormen het materiaal beginnen te verwerken, kan je stilaan beginnen met voederen en het systeem op dreef laten komen.

Voedsel voor de wormen

Een worm moet wachten tot de bacteriën en schimmels het voedsel mals hebben gemaakt zodat hij het kan opzuigen. Zijn menu bestaat dan ook hoofdzakelijk uit vochtmateriaal. Verklein grote stukken tot stukken van enkele centimeters. Geef de wormen niet te veel scherp of zuur voedsel. Voeg pepers, uien en citrusvruchten slechts in kleine mate toe. Al het andere - niet te harde - plantaardige keukenafval komt in aanmerking, liefst zo klein mogelijk. Zorg er wel voor dat de bak niet te nat wordt. Voeg zo nodig krantsnippers of wat zaagsel toe.

WEL	NIET
schillen van groenten en fruit koffiedik met papieren filter kleine hoeveelheden etensresten (niet in vet gebakken) verwelkte bloemen snippers papier en karton	grasmaaisel harde takken harde stukken kool of ananas onkruid vlees en vis

In de onderste bak zal vocht terecht komen dat erg waardevol is voor je planten. Dit is het percolaat en wordt soms 'wormenthee' of 'wormen-likeur' genoemd. Haal het percolaat er regelmatig uit, verdun het met water (verhouding: 10% percolaat en 90% water) en geef het aan je tuin. Het is ook schitterend als voedsel voor kamer- en balkonplanten.

Een wormenbak hoort niet te stinken en geen vliegjes te bevatten. Veel mensen hebben hem in een keukenkastje, gangkast of onder de trap staan. Je kunt hem ook buiten plaatsen, maar dan moet je hem in de winter wel tegen de kou beschermen.

De wormenbak onderhouden

Een worm heeft een licht vochtige omgeving nodig waar toch nog zuurstof is om te leven. Zorg er dus voor dat de wormen niet verstikken. Je mag ook niet te veel in de wormenbak roeren. Wormen hebben het graag rustig. Af en toe eens kijken of er nog wormen in de bak zijn, kan geen kwaad. Het kan zijn dat je de wormenbak een 2-tal keer per jaar moet leegmaken om het verteerde materiaal te verwijderen en de bak opnieuw op te starten.
Het grootste probleem doet zich voor met teveel vocht, doordat het fruit zo'n hoog vochtgehalte heeft. Gooi er daarom regelmatig snippers van papier of karton in, dat is goed voor het vochtgehalte en de wormen hebben dat nodig om voldoende vezels binnen te krijgen.

De wormenbak uitbreiden

Een systeem zoals hierboven beschreven kan makkelijk worden uitgebreid door te stapelen: als de bak voor zo'n 3/4e deel vol is, kan er een tweede bak op worden gezet. Maak in de bodem van deze tweede bak grotere gaten dan in de bodem van de eerste. De wormen moeten hier juist wél door kunnen kruipen. Als de voeding in de onderste bak op is, zullen de wormen naar boven migreren en daar gezellig doorgaan met composteren. Zo kun je heel makkelijk je eerste bak oogsten zonder daar te veel wormen uit te hoeven verwijderen.

Een variant op de wormenbak

Een goeie variatie op een wormenbak is de wormenbuis. Neem een pvc buis van zo'n 40-50 cm lang met een grote diameter en maak gaten in de onderste helft. Graaf de buis grotendeels in en vul hem zoals je een wormenbak vult. De creepy crawlers zullen zich tegoed doen aan je afval en dit vervolgens tijdens hun uitstapjes in je tuin deponeren als waardevolle compost. Omdat mestwormen specifiek voedsel nodig hebben, zullen ze trouw terugkeren naar je buis om te eten.

Veel succes met jullie wormenbakken!

Op youtube staat een filmpje waarin wordt uitgelegd hoe je een wormenbak maakt. Zie: http://www.youtube.com/watch?v=WxhEQEA0GN8.